De toan fan Jan de Groot: "Kreupelsykte"

Bij ôns thús waar dat woord en wat 't betekende heel gewoan, maar ik kin mij foorstelle dat dut teugenworig niet meer soa is. En aigenlik is't ok helendal gyn sykte. Ja, at je d'r niks an doen, dan kinne je syk worre, sêg ik kriptys.

Foordat ik 't útlêgen gaan an lústeraars die't niet wete wat kreupelsykte is, bin ik benijd at ik dut woord ok ergens fine kin. Eerst 't Bildtse woordeboek d'r maar 's bij kregen. 't Woord kreupel belooft niet feul goeds, maar die sykte staat d'r niet in.

Ok in 't Frise woordeboek kom ik 't niet teugen. Sou 't dan 'n deur ôns gesin sels bedochte benaming en sykte weze? Dat wil mij hest niet an. Niks te finen. En ok niet op 't internet.

Dan sil'k 't maar sêge: kreupelsykte is niks âns as dat je ferlet fan eten hewwe. Dat je letterlik trille om't je wat ete motte. At je dan weer wat ete, dan wort 't starigan weer beter. En inderdaad, eten is 't enigste medisyn derteugen. En dat werkt feul harder as 'n aspiryntsy. Fergeleken dermet is soa'n piltsy maar 'n suurtsy.

Bedoelstou dan niet de hongerklop? Dat sil fast raakflakken metnander hewwe, maar je hewwe ommers ok ferskillende soorten gryp. Hongerklop komt foornaamlik bij wielrenners foor en ôns hait waar gyn wielrenner. Dus die had gewoan de kreupelsykte.

En besmetlik mot 't niet weest hewwe, want ânderen fan ôns gesin hewwe 't nooit had. Soegen dat wij waren as kines!

Soegen, ja, want wij hadden ok wel betúltsys doen kinnen dat wij de kreupelsykte hadden, want dan hadden wij ommers alle keren wat lekkers kregen. Maar alleen ôns hait het 't gau 's had en Ho, wacht 's even wacht 's even Of waar hij dus soa túk om betúltsys te doen at-y deuze sykte had, maar dat dut helendal niet beston?

Maar dat-y al wat lekkers kreeg ? Ah, ni, ju, dat sil wel niet. Dat wil mij niet an. Dut mot wel bestaan hewwe.

Derom bin ik benijd of jim, lústeraars, wel 's de kreupelsykte had hewwe of sels nag regelmatig krije en dan bedoel ik niet betúltsys.

Of sou 't teugenworig niet meer foorkomme, maar froeger al? Kortom: het de kreupelsykte ooit bestaan of kwam dut alleen maar foor bij de femily De Groot?

At jim mij hiermet helpe kinne, sou ik der och soa wiis met weze. Ik kin hest niet wachte. Drekt na de kollum krije jim te horen wer't jim jim reaksys hine sture kinne. Ik bin benijd!"