De toan fan Jan Koops: "Hiete"

Jan Koops © Omrop Fryslân
"Et belooft de kommende daegen waarm te wodden, of, beter zegd: hiete. Now bin ik daor niet zo bliede mit, omreden zoe'n waarmte mi'j wat tegen staot.
Een temperetuur van omdebi'j 23 graoden, dat vien ik heerlik. Dan kuj' lekker op et terras zitten en leze wat. Mar as et dattig graoden of meer wodt, dan bin d'r amper plakkies daor ik et wat uutholen kan.
Omreden ik morgens om halfachte al de zunwerings naor beneden doe blift et in huus redelik te doen, mar buten? Alle kleraosie plakt mi'j dan op de huud en de andacht bi'j et verhael uut een boek lokt ok niet meer zo goed.
De toan fan Jan Koops
Daorbi'j: de dermatoloog het mi'j stark anraoden en gao nooit meer mit blote aarms of bienen in de zunne, dat ok mit disse tempereturen he'k in de tuun een lange broek an en een bloese mit lange mouwen.
Vaeke kieken meensken daor wat vremd van op. 'Heb ie et niet waarm mit die kleren an?' 'Ja, zeker heb ik et waarm, maar liever now wat waarmte as over een tiedtien huudkaanker.' Want die huuddokter het mi'j wel an et daenken zet.
De eerste vraoge, dik twintig jaor leden, was hoe lange ik al buterwark dee. "Ik wark op ketoor", was mien bescheid. "Ja, mar daoveur dan?" "Ik heb altied op ketoor warkt, nooit een buterbaene had." "Mar hoevaeke bin jow dan verbraand deur de zunne?" "Twie keer", kon ik votdaolik zeggen, want die twie keer die zitten nog stark in mien onthoold.
De eerste keer wa'k mit meensken op de boot west op et IEsselmeer. Niks insmeerd vanzels. Doe ik an et begun van de aovend in de bus naor huus zat, ha'k een zunnestik dunkt mi'j, zoe'n ofgrieslike heufdzeerte he'k had.
Thuus kreeg ik drekt op de schoolders theedoeken legd die in karnemelk deupt weren. De piene was amper te holen. Een jaor of twieje laeter is me zoks weer es overkommen doe ik een dag naor een bosmeertien west was te zwemmen. Ok doe gien smeersel mitneumen vanzels,
Mar van twie keer verbraand wezen, daor zol de huudkaanker niet deur kommen wezen, zee de dokter. Hoe vaeke ik mit karbeleum in anraeking west was, vreug ze doe. Now, dat was ien keer doe mien pappe et stek naost et huus, bi'j flink waarm weer, in de karbeleum zette. Mar in die tied he'k daor gien last van had.
Ik vertelde de aorige dokter dat ik bi'j de winterdag elke twie weken bi'j de drogisteri'je onder de zunnebaank lag. Die waarmte en et locht deden mi'j goed, zo ha'k ondervunnen.
De ogen van die zo aorige dokter wodden wat groter en heur rechter wiesvinger kwam waorschouwend omhogens en zwi'jde flink henneweer: "Willen jow nooit, mar dan ok nooit meer onder de zunnebaank liggen gaon?"
Dat beloofde ik heur en daor he'k mi'j an holen ok: de strippekaorte, daor ik nog zeuven keer van onder die zunnebaank liggen moch, he'k verscheurd. Kiek, a'j zels vanwegens de risiko's die kaorte niet meer bruken willen, dan geef ie 'm ok niet an een aander.
Mar goed: sund die tied dus lange broeken en lange mouwen a'k buten bin. Om et dan toch wat uut te holen pas ik mi'j wat an an de zunne. Gister en eregister lag ik daoromme morgens al om even nao halfachte op de kni'jen om et ontuug tussen tegels en stiender naost en aachter et huus weg te krabben.
De oprit, de grootste oppervlakte an stien, moet trouwens nog. De buren moe'n dus nog even ankieken tegen de haost meer gruun as rooie vlakte tot dat volgende weke hopelik opredded is.
Want ok bi'j oons thuus gaot now et hitteplan in: in de waarmte van de kommende daegen waog ik mi'j mar zo min meugelik in de branende zunne, ok niet mit lange broek en lange mouwen. En we moe'n vanzels niet vergeten goed te drinken.
Dus meensken, doe de kommende daegen mar wat kalm an en pas een betien op jowzels en op mekeer. Veural ooldere meensken vergeten dat ekstra drinken nogal es omreden zi'j minder vlogge dust hebben, wiels ok zi'j wel zwieten zullen.
Niet veur niks zeggen wi'j ommes in de Stellingwarven: 't Is hiete zee Griete, 't is waarm zee Haarm, ja, zee Jan, ik zwiete d'r al van."