De toan fan Jan Koops: "Butelaanders"

As Stellingwarver vuul ik mi'j in et Friese Kollum hielemaole opneumen. Mar zo vergaot et in de Nederlaanse dörpen niet elkeniene en zeker echte butelaanders niet.

Butelaanders dus. In disse kollum wi'k twieje daorvan een flink hatte onder de rieme stikken. Now ja, butelaanders; et gaot om een van oorsprong Turkse vrouw, Hatice Yilmaz, mit een zeune van veertien jaor; mar et kan ok zomar wezen dat die zeune gewoon de Nederlaanse nationaliteit het. Ze wonen in Gietern, in de gemiente Stienwiekerlaand, ok wel Zuud-Stellingwarf nuumd; tenmeensen ás ze daor nog wonen, want ze wo'n al jaoren lange pest, treiterd en diskirimeneerd deur een groepien kwaojongen. En daoromme willen ze ommeraek graeg verhuzen.

Et tillevisiepergramme Zembla hadde lestdaegs ommedaenken veur de preblemen van disse kleine femilie. Et was begonnen mit et pesten van zeune Yusuf op de basisschoele, mar et verlegde him naor heur huus en ok de auto mos et een peer keer ontgellen. Schelperti'jen, diskrimenerende opmarkings, kestanjes tegen de ruten en tot half drieje naachts deurgaon mit treiteren. De twieje hebben d'r flink onder te lieden.

Bin ze dan niet naor de pelisie gaon? Ja, wis en werachies wel, mar die wollen gien angifte opnemen; et zol neffens heur mar gaon om kattekwaod dat alle kiender wel es uuthaelen. Vrouw Yilmaz hadde vroeger toch zeker ok zels wel es dat soorte van streken uuthaeld? "Nee," gaf zi'j bescheid, "zo bin ik niet grootbrocht!"

Mem Yilmaz gong ok naor de gemiente en de woningbouwveriening. Et haelde allemaole niks uut: ze spi'jden de hiete eerpel allemaole weer uut en vrouw Yilmaz krigt et iederkeer benauwder van et mar deurgaonde getreiter.

Ze hong een Turkse én een Nederlaanse vlagge buten in de hope dat de buurt begriepen zol dat ze graeg integreren wil, opneumen wodden in de maotschoppi'j die ok wel saemen-leving nuumd wodt. Iene van de buren zee doe dat ze et verschrikkelik vun. "Wát vien ie verschrikkelik?" wol de interviewer weten. "Now, dat die Turkse vlagge daor hangt", zee ze. Een aander zee dat ze juust mit de Turkse vlagge doen moch wat ze wol, mar van de Nederlaanse vlagge, daor hadde Yilmaz van of te blieven.

An zes keer toe trapte et reboelie de spiegel van de auto van Yilmaz stokkend. De daoder van ien van die keren staot op bield en mos 100 betaelen as vergoeding; mar veurkommen huuft hi'j niet, laot staon dat hi'j een tiedtien op waeter en brood zet wodt.

Hoe kriegen meensken et toch in de plasse en gao zo mit aandere meensken omme? Bi'jtieden schaem ik mi'j d'r veur da'k Nederlaander bin.

Gietern, et zo mooie Hollaans Venetië, dat slaopend riek wodt van alle toeristen, alle butelaanders, die daor ommestappen en ommeveren en koffie, koeke en kaorten kopen. Niet veur niks staot op heur webstee: "U bent van harte welkom in het Venetië van het Noorden". Mar as een mem en heur kiend gien toeristen binnen, mar d'r kommen te wonen dan bin ze in Gietern bliekber niet meer welkom.

Tegenover disse dokementaire op 'e tillevisie las ik in de kraante een hiel aander bericht.

Bi'jkotten meugen in Utrecht, Rotterdam, Tilburg en Arnhem de BOA's, de butengewone opsporingsambteners, een keppeltien, heufddoek of tulbaand dregen. Disse zonuumde toezichthoolders in dienst van de gemienten, meugen neffens de anneumen moties in die gemienten, ók tiedens heur wark zoe'n keppeltien, heufddoek of tulbaand op hebben.

Ik zol zeggen: et zol ok es tied wodden. Hoevule Joden mit een keppeltie, moslima's mit een heufddoek en Sikhs mit een tulbaand, zollen d'r zo onderhaand in Nederlaand wonen, ja, hoevule zollen d'r ok al niet gewoon Nederlaander wezen?

Et komt d'r op an dawwe oons realiseren dat de tieden veraanderd binnen, en dat bi'j ni'je tieden ok ni'je gebruken heuren. Et zol goed wezen dat de plattelaansgemienten heur greenzen niet alliend mar eupen zetten veur industrie en ni'jbouw en toeristen, mar dat ze ok leren van de grote steden hoe ze ommegaon kunnen mit alles dat van buten komt. As d'r bi'j de pelisie in Stienwiekerlaand, of op een aandere ofdieling van die gemiente, iene of twieje warken zollen mit een tulbaand op of een heufddoek omme, dan zol vrouw Yilmaz ongetwiefeld meer recht daon wezen. Ik weenske Hatice en Yusuf nog een hiel gelokkig leven in een aander dörp, in een buurt die et begrip saemen-leving in praktiek brengen wil."