De toan fan Jan Koops: "Fout"
13 jannewaris 2022, 09:31 • 4 minuten lêstiid
"Veurige weke donderdag kwam de leste podcast uut van De Schrik van Roden, een zeuvendielige serie van Trouw-journalist Maarten van Gestel.
Et dagblad hadde d'r al es eerder andacht an schonken, mar disse weke he'k even de tied neumen en luustere in totaol viereneenhalf ure naor de hiele geschiedenis van een man die lid van de NSB west is, die hier en daor verkeerde keuzes maekt het en verkeerde dingen daon het, mar die (neffens iene van de indirekte slaachtoffers) nooit een vinger naor een ander uutsteuken hadde.
Zelden he'k zoe'n mooi stok onderzuuksjournalistiek lezen of heurd. Alle kaanten wodden belocht. De serie begon en sleut of mit een interview mit Jack Kooitstra, die oold-nazijaeger nuumd wodt.
En in de tussenliggende dielen kwammen veural meensken an et woord die niet zels de oorlog mitmaekt hadden, mar die al, deur verhaelen die verteld wodden, een bepaold bield van de NSB-er kregen hadden en him op grond daorvan De Schrik van Roden nuumden. Een aandere hadde et zels over de Beul van Roden.
In et veurleste diel is de man zels an et woord; hi'j is onderwiels 102 jaor, mar kan nog helder vertellen over wat him beweugen hadde om destieds lid van de NSB te wodden. Ok zegt hi'j tot geleuve kommen te wezen en zien zunden beleden te hebben. Butendat het hi'j, nao lange tied in et buterlaand west te hebben naodat hi'j vlochtet was, in Nederlaand zien straf nog uutzeten.
Et is ontwaopenend hoe de man eupen over ien en aander zien verhael döt. Mar et was veur mi'j ók ontwaopenend én verrassend hoe Jack Kooistra in de leste oflevering over disse NSB-er oordielde. Jack Kooistra, die zien hiele leven haost inzet het om oorlogsmisdaodigers aachternao te zitten en et zoveer te kriegen dat ze asnog heur straf uutzitten zollen. Die Jack Kooistra gaf now an een stok minder strak wodden te wezen.
Et is niet allemaole zo zwat-wit, zo zee hi'j. Hi'j het niet zo lange leden in een toespraoke zels es verteld dat bepaolde aspekten van de NSB niet iensend zo verkeerd weren: reinhied, eerlikhied, vrundelikhied, aarme meensken helpen en zokswat.
Kiek: wat fout is moet as fout benuumd wodden. Mar Kooistra het gien priemende vingers meer en is niet meer haetdregend.
Die podcast van viereneenhalf ure is arg de muuite van et beluusteren weerd. Mar hool d'r dan al reken mit dat jow bield over NSB-ers, en zeker et bield over meensken as de NSB-er in kwestie, aorig bi'jsteld wodden zal; tenmeensen aj' eupen staon veur et hiele en et echte verhael.
Et wodt tied dawwe et wiezen mit vingers es aachter oons laoten, zeker as meensken heur straf uutzeten hebben. Now bin d'r niet vule meensken meer die as zonuumde oorlogsmisdaodigers van de Twiede Wereldoorlog nog in leven binnen. Warschienlik is disse 102-jaorige de leste.
Laot ik et daoromme wat brieder trekken: et wodt tied dat meensken opholen mit et wiezen naor en naowiezen van kiender en kleinkiender van zonuumde 'foute' meensken in de oorlog. Kun die kiender en kleinkiender d'r wat an doen? En: biwwe d'r zels zo wis van dawwe op zoe'n jonge leeftied een aandere keuze maekt hebben zollen as die heiten en pakes van de meensken die naowezen wodden?
Ik pleit d'r veur dawwe niet meer naor dat verleden weerommegriepen, mar dawwe in disse tied juust ommedaenken hebben veur meensken die fout binnen náó de oorlog; of beter zegd: niet nów fout binnen.
Fout bin meensken die aandere meensken bedriegen mit woord of gebaor, mit fakkels of dreigbrieven. Fout bin meensken die reboelie schoppen om heur agressie van heur af te raozen en daor de coronamaotriegels mar as anleiding veur numen. Fout bin de politici die de meensken in Grunningen in lange ri'jen bi'j een gemientehuus staon laoten om heur recht op 10.000 te haelen, wiels al dudelik as dat zo et now liekt - veertig percent naor dat geld fluiten kan.
Fout bin neffens mi'j de politici die - mit oogkleppen veur - alliend mar oge hebben veur et tal meensken in de ziekehuzen, wiels deur de lockdown, mit et sluten van schoelen, horeka en de winkels, veul meensken over de kling jacht wodden en de kiender van now de psychiatrische patiënten van straks driegen te wodden.
How, nee, waacht even: we moe'n niet alliend naor aandere wiezen die fout wezen zollen. Laowe ok es bi'j oonszels te raode gaon. Waor bin ik misschien wel zels fout en kan ik zels mien leven beteren?
Misschien is et wat om daor onder een koppien koffie of thee es over nao te daenken."
