Liveblog
|
15 desimber 2020
Coronanijs fan 15 desimber: Takom wike mear dúdlikheid oer faksinaasjes
Dit is it liveblog fan tiisdei 15 desimber mei it lêste nijs oer it coronafirus yn Fryslân.
Bywurke: 15 desimber 2020, 23:01
23:00
Noflike jûn
Dit wie it liveblog fan tiisdei 15 desimber. Moarn ha we wer in liveblog. Tank foar it folgjen!
21:48
Beslút oer basisskoallen nei jierwiksel
It kabinet sil begjin jannewaris dochs sjen oft de basisskoallen earder wer iepen kinne as 18 jannewaris. Dat docht it op oantrúnjen fan de Twadde Keamer. In soad partijen ha der problemen mei dat it basisûnderwiis sa lang ticht is. Dat hat grutte gefolgen foar kwetsbere learlingen, dy kinne net goed oerwei mei ûnderwiis op ôfstân.
Premier Rutte is weromhâldend. Om basisskoallen op 11 jannewaris wer iepen te dwaan, moat it beslút op 3 jannewaris falle. "En dan weet je nog maar heel weinig", sei er. Uteinlik sei er ta dat it kabinet der dochs nei sjen sil mei de jierwiksel. "Ik zeg geen keihard nee, maar ik wil ook geen valse verwachtingen wekken. Word niet boos als het uiteindelijk niet blijkt te kunnen."
21:29
Drokte op guon plakken
Wylst it by de measte winkels yn Surhústerfean tsjuster is, hat slachterij Albert & Aukje it tige drok. Albert de Haan: "It jout sa'n dûbeld gefoel. Sels ha je it hartstikke drok, mar ast sjochst nei de kollega-ûndernimmers: dat is ferskriklik. Dat je slute moatte yn dizze tiid fan it jier. Dat is tryst. It wie moandei in nuvere dei, earst kaam it nijs en dêrnei wie it in gekkeboel yn it sintrum. Minsken moasten allegearre noch wat hawwe. En in dei letter is it rêstich."
19:55
Takom wike mear ynfo oer faksinearjen
Der komt begjin takom wike mear ynformaasje oer hoe't it komt mei it faksinearjen yn Nederlân. Dan jout minister De Jonge mear dúdlikheid oer de planning. Dat hat er niiskrekt sein yn de Twadde Keamer.
19:41
Ekstra fergoeding foar winkellju
Winkels dy't ticht moatte krije in spesjale fergoeding boppe-op de al besteande stipemaatregels. Dat hat premier Rutte tiisdei ferteld yn it debat mei de Twadde Keamer. De winkels moatte de doarren ticht hâlde, mar ha "Deze winkeliers hebben "spullen ingekocht en die kunnen ze niet meer verkopen, ook omdat het vaak mode- en seizoensgebonden is", seit Rutte. Dêrtroch rint de wearde fan de foarried ek hurd werom.
18:52
It wie samar de lêste skoaldei foar in hiel soad bern
Ynienen de lêste skoaldei
18:19
Drokte yn de natuer ferwachte
Natuerbehearorganisaasjes ferwachtsje dat mei de lockdown wer mear minsken de natuer opsykje. Wa't dat fan doel is, wurdt frege om rekken te hâlden mei elkoar en benammen mei de natuer sels. LandschappenNL, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer freegje besikers om safolle mooglik yn de eigen omkriten nei in natuergebiet te gean. En kom te gean of op de fyts, sizze se. En it leafst net tusken 11.00 en 15.00 oere yn de wykeinen en op feestdagen.
18:05
Ggz is benaud foar mear jongerein mei mentale problemen
Mear bern en jongerein komme troch de nije lockdown mentaal yn de problemen, warskôget de Nederlânske ggz. "De sluiting van scholen voor de komende vijf weken is reden voor grote ongerustheid", seit de brânsjorganisaasje foar de geastlike sûnenssoarch.
Neffens de ggz liet de earste lockdown al sjen dat benammen kwetsbere bern en jongerein hurd rekke wurde as se gjin gewoane sosjale kontakten ha. "Angst, depressieve gevoelens en suïcidaliteit namen in die periode toe, kwetsbare kinderen raakten buiten beeld. We roepen het kabinet dringend op om in de komende weken maatregelen te treffen om er voor te zorgen dat scholen uiterlijk op 20 januari aanstaande weer veilig open kunnen, maar vooral ook open kunnen blijven."
17:56
Coronafaksin Pfizer yn oantocht: "Mar noch wol wat heakken en eagen"
As it Europeesk Genêsmiddeleburo it earste coronafaksin moandei goedkart en de Europeeske Kommmisje foar de krystdagen grien ljocht jout, kin it coronafaksin Pfizer al rap op de Europeeske merk talitten wurde. Dat betsjut net dat der fierder gjin heakken en eagen binne, seit Anne-Marie van Elsacker, arts-mikrobiolooch by it medysk laboratoarium Izore yn Ljouwert. Mar sy hopet wol dat der aanst in nije faze oanbrekt yn dizze coronatiid.
"In potentie zouden we iets eerder kunnen beginnen met vaccinatie," seit Van Elsacker. "Maar ik weet niet in hoeverre de organisaties ook echt die versnelling kunnen geven, dus het is lastig om de effecten in te schatten. Bovendien moet het vaccin bij -70 graden bewaard worden, dus ook logistiek heeft het de nodige haken en ogen. Ik weet niet hoever men is met de voorbereiding."
Dêrom is sy noch foarsichtich, de goedkarring foar Pfizer moat der earst wêze. "En hopelijk komen er ook andere vaccins, want alleen dit is onvoldoende. Maar er begint wel een andere fase. Ik hoop in de komende maanden een kentering te zien, een effect van ons handelen. Eindelijk wat zicht op dat het een keer stopt."
17:20
De drokte yn de sikehûzen moat noch komme
It tal coronapasjiten dat opnaam is yn de sikehûzen sil ek de kommende wiken groeien bliuwe. Ek wannear't de nije maatregelen direkt wurkje en it tal besmettingen daliks lytser wurdt. Dêrtroch sille sikehûzen it yn begjin jannewaris wierskynlik drokker hawwe as mei de ôfrûne pyk, ein oktober en begjin novimber. Dêrfoar warskôget Ernst Kuipers, de foarsitter fan it Landelijk Netwerk Acute Zorg.
Sikehûzen behannelje op it stuit sa'n 2.000 minsken foar it coronafirus. Begjin novimber wiene dat der sa'n 2.600. Kuipers: "De predictie is dat we eind december uitkomen op het niveau van de piek van de afgelopen golf. In de eerste dagen van januari zal het aantal patiënten licht verder stijgen en kan de drukte uitkomen boven de piek van eind oktober en begin november. De bezetting kan tot 10 januari stijgen."
Resultaten fan de lockdown litte op harren wachtsje
Dat it tal opnommen pasjinten earst groeien bliuwt, komt trochdat de maatregelen pas fan no ôf oan wurkje kinne. Minsken dy't ein foarige wike besmet rekke binne, foar de nije lockdown, krije pas yn de twadde helte fan dizze wike de earste klachten en litte harren teste. Yn de rin fan kommende wike kinne de klachten sa heftich wurde dat se yn it sikehûs terjochte komme. Pas oer mei in wike soe de nije lockdown minder positive testen ta gefolch hawwe.
De opnommen coronapasjinten lizze yn trochsneed sa'n twa wiken yn it sikehûs. Eltse groei yn it tal opnamen hat dus gefolgen foar de wiken dêrnei. Ek wannear't it tal opnommen pasjinten minder wurdt, kin it noch moannen duorje foar't de drokte yn de sikehûzen werom is op it normale nivo, sa seit Kuipers.
17:14
Boargemaster Sybrand Buma op besite yn de nije testlokaasje yn it WTC yn Ljouwert
17:10
Miljoeneferlies foar SC Hearrenfean
De finansjele situaasje fan SC Hearrenfean bliuwt soarchlik. Dochs kin de fuotbalklup troch de útgeande transfers fan ûnder oaren Kik Pierie en Michel Vlap swarte sifers skriuwe. Yn totaal hat SC Hearrenfean in netto winst boekt fan goed 1 miljoen euro. Mar oer it lêste boekjier is it ferlies 6,8 miljoen euro, it operasjoneel ferlies is mei 700.000 euro oprûn. Dêr moat by yn opnaam wurde dat yn dit operasjonele tekoart in reservearring fan 1 miljoen euro opnaam is foar it rinnende seizoen.
De coronakrisis hat derfoar soarge dat de klup in soad ynkomsten mist. Doe't it Abe Lenstra Stadion op 10 maart op slot gie, is der ien miljoen euro minder omset draaid troch it missen fan resetten en sponsoropbringsten.
16:59
Nije testlokaasje GGD yn WTC yn Ljouwert yn gebrûk naam
GGD Fryslân hat tiisdei yn it WTC yn Ljouwert in nije sneltestlokaasje op it coronafirus yn gebrûk naam. Stap foar stap kinne dêr aanst 1.700 minsken test wurde. Mei de nije lokaasje is de GGD yn steat om yn totaal goed 5.000 minsken op in dei te testen yn de provinsje.
16:56
EU lit faksin foar de krystdagen ta wannear't Genêsmiddeleburo ynstimt
As it Europeesk Genêsmiddeleburo moandei it earste coronafaksin goedkart, lit de Europeeske Kommisje dat noch foar de krystdagen ta. Dat betsjut dat it yn de EU ferkocht en brûkt wurde mei. "Dat doen we binnen drie dagen", seit in wurdfierder fan de Kommisje.
Gewoanwei soe de Kommisje goed twa moannen foar dat beslút nimme. Mar ditkear soe it neffens de wurdfierder uterlik 24 desimber slagje moatte, op betingst dat it troch it Europeesk Genêsmiddeleburo goedkard wurdt. It Europeesk Genêsmiddeleburo beslút 21 desimber oer it talitten fan it coronafaksin Pfizer op de Europeeske merk.
16:55
1.500 oanfragen by UWV
Op de earste dei dat de NOW-regeling foar bedriuwen wer iepensteld is, binne der al sa'n 1.500 nije oanfragen dien by útkearingsynstânsje UWV. Oarspronklik wie de oanfraachperioade foar de tredde coronasteunregeling snein al sletten. Fanwege de lockdown gie it loket lykwols tiisdei op 'e nij iepen, en bliuwt it oant 27 desimber iepen.
Wurkjouwers kinne in NOW-oanfraach yntsjinje wannear't se in perioade fan trije moannen in omsetferlies fan op syn minst 20 prosint hawwe. Yn dat gefal kinne se in temjittekomming yn de leankosten krije oant 80 prosint. Dat persintaazje krije se as alle omset fuortfalt. Is it omsetferlies leger, dan is de temjittekomming ek likefolle leger.
Mei de oarspronklike oanfraachperioade fan de NOW3-regeling kamen by it UWV sa'n 58.000 oanfragen binnen. Dêrfan binne al 36.000 oanfragen behannele, en yntusken is der al sa'n 599 miljoen euro oermakke.
16:50
Primera dochs allinnich iepen foar 'postale en bankêre' saken
De Primera-winkels geane allinnich iepen foar 'postale en bankêre' saken. Dat makket de ûndernimming bekend. It wie lang ûndúdlik oft it bedriuw mei de lockdown fan moandei ek oar guod ferkeapje mocht. Dat is dus net sa.
Konkreet sjoen betsjut it dat klanten by de PostNL- of DHL-servicepunten yn de Primera-winkels terjochte kinne foar it ferstjoeren en ûntfangen fan brieven en postpakketten en it keapjen fan postsegels. Ek binne ferskate winkels mei in ING-servicepunt iepen.
16:30
Langere wachttiid teststrjitten
De drokte yn de teststrjitten is de ôfrûne wike tanaam en it duorret ek langer foar't minsken de útslach fan harren coronatest krije. De gemiddelde wachttiid is fan 34 oeren nei 41 oeren gien, sa meldt it Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat is de totale tiid dy't foarby giet tusken it momint dat immen him of har online of telefoanysk oanmeldt foar in test en de útslach.
De GGD'en hawwe neffens it RIVM lykwols foldwaande testkapasiteit.
16:08
Gearkomste Provinsjale Steaten wer folslein digitaal
16:00
Tips fan It Fryske Gea om feilich de natuer yn te gean
De besikerssintra, kantoaren en fûgelsjochhutten fan It Fryske Gea binne sletten, mar de natuergebieten bliuwe gewoan iepen. De natuerorganisaasje merkt dat it wer drokker wurdt yn de natuer troch de coronamaatregels. Dêrom hat It Fryske Gea in tal tips om feilich op 'en paad te gean:
15:57
Provinsje: "Krystdagen wurde oars as oars"
15:50
115 nije besmettingen yn Fryslân meld
Der binne de ôfrûne 24 oeren yn Fryslân 115 nije coronabesmettingen meld. Dat binne 146 minder as moandei, doe wiene it 261. Dat hege tal besmettingen fan moandei kaam ek omdat it in ynhelslach fan it wykein wie. Oer de lêste sân dagen sjoen is it deistige trochsneed tal besmettingen 171.
De measte besmettingen binne de ôfrûne 24 oeren op 'e nij fêststeld yn de gemeente Súdwest-Fryslân (30). Dêrnei komme Ljouwert (18) en Dantumadiel (13).
Lanlik
It tal melde besmettingen is leger troch technyske problemen by de GGD'en. Yn werklikheid binne dêrom mear besmettingen fêststeld. Der moatte noch sa'n 6.000 testen ynhelle wurde. Yn Fryslân betsjut it dat der noch sa'n 100 positive testen ûnderweis binne. Dêrom wurde de getallen de kommende dagen wer heger.
15:41
Reproduksjegetal omheech fan 1 nei 1,24
It reproduksjegetal, dat oanjout hoe rap dat it firus him ferspriedt, is flink omheech gien. It RIVM seit dat it getal no 1,24 is, wylst it earder presys 1 wie.
Dat wol sizze dat eltse 100 minsken dy't it firus hawwe, op harren beurt 124 oaren besmette. Hoe heger dat it getal boppe de 1 útkomt, hoe rapper dat it firus rûn giet.
It reprodukjegetal leit efter op de werklikheid: it nije sifer omskriuwt de situaasje fan 27 novimber.
15:30
Boeken oan hús besoarge
Wylst biblioteken iepen bliuwe foar it bringen en ôfheljen fan boeken, geane de fêstigingen fan dbieb tiisdei ticht. Dit betsjut lykwols net dat harren leden gjin boeken mear liene kinne: dbieb giet op 'en paad mei in fergeze besoarchservice.
Direkteur Hans van der Ven: "Wij zijn van mening dat deze service de meest verantwoorde keuze is in deze situatie. Maar bovenal vinden we dat onze leden deze extra service verdienen. Het zijn pittige tijden en dan vinden we dit een mooi gebaar."
Earder dit jier, mei de 'gedeeltelijke lockdown' gie de biblioteek ek al by harren leden del mei boeken.
14:45
Dutch Basketball League mei trochtraine en ferwachtet gjin problemen
De organisaasje fan de Dutch Basketball League (DBL) ferwachtet gjin problemen troch de sluting fan alle binnensportlokaasjes. De DBL rekkenet derop dat hast alle klups yn de heechste basketbalkompetysje gewoan yn de eigen sporthal terjochte kinne. Mei yngong fan tongersdei meie de basketballers op it heechste nivo wer yn groepsferbân traine.
"Bepaalde locaties blijven alleen open voor het eredivisiebasketbal, omdat dit onder topsport valt", seit DBL0Ramses Braakman. "Sommige gemeentes hebben daar een verklaring voor nodig van NOC*NSF of van ons als DBL. Dat zijn we nu aan het inventariseren."
It is de bedoeling dat de Dutch Basketball League op 16 jannewaris wer begjint.
14:40
Betizing by Primera: wat meie we?
De nije coronamaatregelen kinne foar betizing soargje by de selsstannige ûndernimmers fan de Primera-winkels. In protte fan dy winkels hawwe in pakketpunt fan PostNL yn 'e winkel. Sy meie noch wol iepen bliuwe om pakjes te ferstjoeren of yn ûntfangst te nimmen, mar der is betizing oer oft se ek noch dingen ferkeapje meie.
"Mensen mogen wel hun tabak, oudejaarsloten en tijdschriften bij de supermarkten kopen, maar niet in onze winkels, terwijl we wel open mogen blijven. We weten dat iedereen spreekt voor zijn eigen parochie. Maar nu komen mensen dan in onze winkels een pakje halen en gaan daarna naar de overkant om in de supermarkt sigaretten te kopen. Dat is toch niet te verkopen en dat leidt ook tot veel onduidelijkheid. Als wij wel tabak en loten mogen verkopen, zouden we juist ook de supermarkten kunnen ontlasten. Daar is het al druk genoeg", sa seit in wurdfierder fan Primera.
Primera hat tegearre mei de brânsjorganisaasje opheldering frege by it ministearje fan Ekonomyske Saken, en hat oant dy tiid ûndernimmers it advys jûn om net iepen te gean.
14:33
Beslút oer Pfizer
It Europeesk Genêsmiddeleburo beslút 21 desimber oer it talitten fan it coronafaksin Pfizer op de Europeeske merk. Earst waard as datum 29 desimber oanholden, mar dat is dus no nei foaren ta skood. It lêste wurd oer it talitten is oan de Europeeske Kommisje.
14:20
Bloedbank Sanquin ropt donoaren op om bloed jaan te bliuwen
Bloedbank Sanquin hat net in soad bloed mear op foarrie en ropt bloeddonoaren 'mei klam' op om dochs bloed jaan te bliuwen. Ek no't der in nije lockdown is. Se hawwe noch foar sa'n fjouwer dagen foarrie en hoopje in 'krityske krystdip' fan dy foarrie foar te kommen.
Mei de feestdagen wurdt der nammentlik faak minder bloed donearre. Dêr komt no de lockdown noch boppe-op. Sanquin ûnderstreket dat der tal fan foarsoarchsmaatregels naam binne, sadat minsken feilich bloed jaan kinne. "Er wordt extra schoongemaakt, medewerkers en donors dragen mondkapjes als ze door het pand lopen, en de bedden hebben voldoende afstand tot elkaar."
Foar eltse donaasje stipet Sanquin de lêste twa wiken fan desimber de Voedselbank mei in euro. Dêrmei kin de totale bydrage oprinne oant sa'n 30.000 euro, ferwachtet de organisaasje.
14:10
'Ik wol gewoan myn wurk dwaan'
In kleanwinkel yn Wommels is fan 'e moarn dochs iepen gien. "Ik wol gewoan myn wurk dwaan," sa waard der sein.
Ferslachjouwer Jantine Stoffers yn Wommels
13:50
Gjin ferkear yn de winkelstrjitte fan Drachten
Der binne net in protte minsken mear op strjitte. Dat sjocht ek de eigenaresse fan Toscana IJssalon yn Drachten, Diana Lensink. Om't se pas in jier dwaande is mei har saak, en se ferline jier net in hiel bêst jier hân hat, kriget sy ek net in protte subsydzje, want dat is basearre op de omset fan ferline jier.
Jaloersk op dat de HEMA wol iepen mei, is se lykwols net. "Moet ik daar jaloers op zijn op de tien hotdogs die ze vandaag verkopen? Er is geen verkeer op straat, en daarmee houdt het dus eigenlijk op."
Ferslachjouwer Johanna Brinkman yn de winkelstrjitte fan Drachten
12:23
Ynienen de lêste skoaldei foar basisskoallebern: "Ik wie in bytsje lilk"
It skoaljier is ynienen in stik koarter, foar basisskoallebern is tiisdei de lêste dei foar de krystfakânsje troch de lockdown. Juffen en masters dogge harren bêst om der dochs noch in moaie ôfslutende dei fan te meitsjen. "We hebben nog even het kerstverhaal verteld en een kleine kerstviering met elkaar gehouden. Dat was niet helemaal zoals we het van tevoren bedacht hadden, maar het is toch even een gezellige afsluiting," seit juf Esther van Vliet fan CBS De Slotschool yn Sint-Anne.
11:31
Doeksen hâldt tsjinstregeling fêst
De nije coronamaatregels hawwe foarearst gjin gefolgen foar de tjinstregeling fan de fearboten fan Rederij Doeksen. Winkel de Parlevinker yn de fearterminal yn Harns is ticht, mar it hoareka-ôfhelpunt yn Harns is wol iepen.
11:23
Veiligheidsregio-kampanje 'DOchITgewoan': wat meie jongelju wól?
Wat meie jongelju yn dizze coronatiid noch wól dwaan? Dy fraach stiet sintraal yn in nije kampanje fan Veiligheidsregio Fryslân foar jongelju. De kampanje moat jongerlju opmoedige, ynspirearje en der ek foar soargje dat sy harren dochs oan de coronaregels hâlde. Veiligheidsregio Fryslân wol mei DOchITgewoan in positive boadskip jaan, en net allinne in 'opgeheven vingertje' sjen litte.
10:53
Reguliere reparaasjes by WoonFriesland útsteld: allinne spoedwurksumheden
Sosjaal ferhierbedriuw WoonFriesland fiert de kommende tiid fanwege de nije coronamaatregels allinne spoedreparaasjes út by hierders. Gewoane reparaasjefersiken dêr't monteurs foar nedich binne, wurde foarearst útsteld. De hierders dy't al in ôfspraak hiene, wurde ôfbelle. Wat wol troch bliuwt gean is it ferhierklear meitsjen fan wenten, it wurk bûtendoar en it himmeljen fan treppehuzen.
10:41
Tresoar ek wer ticht: útsein de biblioteek
Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum Tresoar yn Ljouwert is foarearst wer ticht. Dat jildt ek foar Obe, it poadium foar taal, literatuer en keunst op it Aldehoustertsjerkhôf. De biblioteek is troch de wike wol iepen foar it lienen en werombringen fan boeken.
10:32
Hema bliuwt iepen foar reekwoarst, taart en babyguod
Yn Hema-winkels kinne klanten fan tiisdei ôf telâne foar babyguod, taart, woarst en kofje. Meiwurkers hawwe de hiele nacht dwaande west om de winkels klear te meitsjen. De klean, it wenguod en kadootsjes kinne allinnich online besteld wurde.
Under de oare de Hema yn Stiens en Frjentsjer befêstigje it nijs en sizze iepen te bliuwen foar essinsjeel guod. Oare Hema's yn Fryslân hawwe noch net reagearre op it nijs oft sy ek iepen binne.
10:28
Wetterferbrûk ûnder taspraak Rutte 40 persint minder
Under de telefyzjetaspraak fan premier Rutte moandeitejûn is yn Nederlân it wetterferbrûk flink ôfnaam. Neffens wetterbedriuw Vitens naam de wetterfraach ûnder de taspraak oer it coronafirus mei 40 persint, en delgong fan 10,5 miljoen liter yn in healoere.
"Om kwart voor zeven zaten we er klaar voor. Het dal was om kwart over zeven. Om half acht zaten we weer op normaal niveau", seit Vitens tiisdeitemoarn. De folsleine dip duorre trije kertier. Yn dy tiid is 15 miljoen liter minder wetter levere.
10:25
Goed 8,4 miljoen minsken sjogge coronataspraak Rutte
Sa'n 8,4 miljoen minsken hawwe moandeitejûn sjoen nei de taspraak fan premier Rutte. Sûnt it begjin fan de coronakrisis luts noch net earder in taspraak of parsekonferinsje sa folle sjoggers, docht bliken út sifers fan Stichting KijkOnderzoek.
De meast besjoene coronaparsekonferinsje wie ein april op telefyzje. Doe seagen 7,8 miljoen minsken.
10:21
'Utstel soarch earste coronaweach kostet 50.000 sûne libbensjierren'
It coronafirus hat yn de earste weach grutte ympakt hân op de soarch yn Nederlân: troch útstel fan parten fan de sikehûssoarch yn de earste coronawech sille minstens 50.000 sûne libbensjierren ferlern gean. Dat stelt it RIVM yn it rapport 'Impact van de eerste COVID-19-golf op de reguliere zorg en gezondheid' dat it RIVM yn opdracht fan it ministearje fan Folkssûnens, Wolwêzen en Sport publisearre hat.
"Veel patiënten kregen met uitstel van afspraken en behandelingen te maken. Ook werd een deel van de afspraken afgezegd door patiënten zelf, uit angst om besmet te worden of om de zorg niet te willen belasten", seit it RIVM. It is foar it earst dat de effekten fan de minder levere soarch op de sûnens ynskat is.
Ekstra behannelings
In sûn libbensjier kin sawol troch betide stjerte as troch fermindere kwaliteit fan libben ferlern gean, leit it RIVM út. "In de schatting van minimaal 50.000 verloren gezonde levensjaren is het aandeel van verminderde kwaliteit van leven relatief groot en het aandeel van vroegtijdig overlijden kleiner. Een deel van het gezondheidsverlies hoeft niet permanent verloren te gaan als de komende jaren extra behandelingen kunnen worden uitgevoerd. Daarvoor zal wel een grote inspanning van zorgmedewerkers nodig zijn."
10:17
Lijst058 wol mear stipe foar ûndernimmers yn Ljouwert
Otto van der Galiën fan de Ljouwerter fraksje Lijst058 wol dat it kolleezje fan de gemeente Ljouwert ûndernimmers mear stipet. "De nieuwe maatregelen kunnen ertoe leiden dat veel ondernemers het niet gaan redden. We denken met name aan de vele winkeliers die nu noodgedwongen 5 weken dicht moeten," skriuwt hy. Dêrom wol de fraksje witte hokker regelingen der foar ûndernimmers binne en oft der fan de gemeente út in spesjale kontaktpersoan is. Van der Galiën wol ek witte oft it kolleezje ree is om yn guon ynsidintele gefallen ekstra stipe te jaan.
10:12
'Anderhalvemetersamenleving' wurd fan it jier 2020
It wurd 'anderhalvemetersamenleving' is keazen ta wurd fan it jier 2020. De term krige 29,8 persint fan de stimmen en krige dêrmei de foarkar boppe 'fabeltsjesfuik' (11 persint) en 'viruswappie' (10,6 persint), makke Ton den Boon, haadredakteur fan de Dikke van Dale bekend.
Van Dale omskriuwt 'anderhalvemetersamenleving' as in mienskip dy't sa ynrjochte is dat boargers yn de publike romte en publyk tagonklike lokaasjes minstens oardel meter ôfstân ta oaren bewarje kinne, benammen om firusepidemyën foar te kommen. In soad fan de tweintich nominearre wurden dit jier hawwe te krijen mei de gefolgen fan de coronakrisis.
Yn totaal waard der goed 12.000 kear stimd op de tweintich wurden dy't Van Dale nominearre hie foar de ferkiezing. Foarich jier waard 'boomer' keazen ta wurd fan it jier. It jier derfoar gie de titel nei it wurd 'blokkeerfries'.
10:03
'Schoolschaatsen' yn Thialf earst ek fan 'e baan
Ek it bekende 'Schoolschaatsen' foar bern yn iisstadion Thialf giet foarearst net troch, dat hat de Sven Kramer Academy witte litten. De Academy hat de organisaasje fan it 'Schoolschaatsen' koartlyn oernaam fan Schaatsschool Thialf. Op 1 febrewaris 2021 hopet de Academy wer útein te setten.
"Aan het einde van het seizoen maken we de balans op m.b.t. het aantal gefaciliteerde lessen. Wij zullen dan een voorstel doen om de 'vervallen' lessen te compenseren. De schaatslessen die wegens deze lockdown geen doorgang kunnen vinden, wordt het lesgeld aan het einde van het seizoen voor de betreffende lessen gerestitueerd," lit de organisaasje witte.
08:39
Boargemaster Buma oer de folsleine lockdown
In hurd boadskip fan premier Mark Rutte yn syn parsekonferinsje moandeitejûn: Nederlân sit oant en mei 19 jannewaris yn in folsleine lockdown. Boargemaster fan Ljouwert en Veiligheidsregio Fryslân-foarsitter Sybrand Buma neamt it beslút mear as logysk. "Het enige besluit dat mogelijk was." Hy wiist derop dat it sobere feestdagen wurde en ek it karbidsjitten, dat tastien is, wurdt gjin útlitten feestje.
Mei de feestdagen foar de doar is it noch mar de fraach hoe goed oft minsken har oan de coronamaatregels hâlde sille. "Het carbidschieten is op zichzelf niet verboden. Het is vooral een sociaal gebeuren, maar dat kan dit jaar niet!" De boargemaster is mei alle karbidploegen yn de gemeente Ljouwert yn petear om derfoar te soargjen dat it net út de klauwen rint kwa oantallen minsken. "Het is echt een saaie bedoening dit jaar. Het mag en de keuze is aan jou, maar het is geen leuk feestje dit jaar."
07:45
OMT wol negative test foar alle reizgers út risikogebiet
Saakkundigen yn it OMT freegje it kabinet te ferkennen oft it mooglik is om by oankomst yn Nederlân in negative testútslach ferplicht te stellen foar alle reizgers út oranje of reade risikogebieten. Dat soe dan gean om weromkearende Nederlanners as bûtenlânske besikers oan Nederlân.
07:22
Rappe azemtest foarearst allinnich by minsken mei coronaklachten
Rappe azemtests kinne aanst foarearst allinnich ynset wurde by minsken méi coronaklachten dy't har op corona teste litte yn GGD-teststrjitten. As belutsenen posityf test wurde, moat dizze útslach wol opnij befêstige wurde mei in oare test, bygelyks in antygenetest.
Mar as minsken negatyf teste mei de azemtest fan SpiroNose, is dat foldwaande en is der gjin twadde test nedich. De útslach fan de azemtest lit in pear minuten op him wachtsje en dy fan in antygenetest likernôch in healoere oant trije kertier.
De azemtest is foaral goed yn it oanjaan oft ien nét besmet is, docht bliken út proefsituaasjes. Minister De Jonge sil sjen hoe't de azemtest grutskalich ynset wurde kin by de teststrjitten. Dêrfoar moatte der bygelyks foldwaande apparaten komme dêr't de azemtest mei útfierd wurde kinne.
Ynset yn hoareka
De azemtest is noch net goed ûndersocht op oare doelgroepen, lykas minsken sûnder coronaklachten. Dat moat earst barre, stelt it OMT, foar't dizze test ynset wurde kin yn bygelyks de hoareka. Der sil ek in proef komme mei it gebrûk fan de azemtests yn de langduorjende soarch.
By de standerttests dy't no ôfnaam wurde, de saneamde PCR-tests, duorret it langer foar't in útslach bekend is. Dy perioade ferskilt no faak de regio of GGD.
07:15
OMT: sûnder nije lockdown moannen langer coronaregels
Sûnder de 'hurde lockdown' dy't premier Rutte moandeitejûn ôfkundige, hie Nederlân noch moannen mei strange regels libje moatten. Dat skat it saakkundigenteam OMT yn. De oanskerping fan de regels is neffens it OMT nedich om foar te kommen dat kafees en restaurants noch folle langer ticht bliuwe moatte en dat minsken moannenlang mar trije minsken thús ûntfange meie.
It OMT, in wichtige adviseur fan it kabinet, hie foar de taspraak fan Rutte dan ek advisearre om de hurde lockdown oan te kundigjen. It sluten fan winkels, sportskoallen en skoallen is in dúdlike maatregels dy't it kabinet ek helpe sil mei de kommunikaasje, tink it saakkundigenteam. It OMT seit leaver foar strikte maatregels te kiezen, "zodat geen enkel grijs gebied waarover discussie zou ontstaan, resteert".
Grutte soargen
Yn it ferslach fan it jongste OMT-oerlis fan te lêzen dat de saakkundigen grutte soargen hawwe oer de ûntwikkeling fan de coronasifers. Benammen oer de effekten dêrfan op de soarch. Sûnder maatregels komt it oantal besmettings sels boppe it nivo fan maart, seit it OMT.
De eksperts sjogge de krystfakânsje as kâns om de oprinnende sifers ta in halt te roppen. "In deze periode liggen scholen, overheidsinstellingen en bedrijfsleven immers goeddeels stil. Dit maakt het gemakkelijker om de uitbraak te beheersen."
It kabinet hat hast alle oanskerpings dy't it OMT suggerearret oernaam. Dat jildt ek foar it tydlik oergean op online ûnderwiis, yn stee fan fysike lessen op skoalle.
07:11
Bol.com jout foarrang oan corona-essinsjele artikels
Webwinkel Bol.com jout de kommende tiid foarrang oan wat it bedriuw corona-essinsjele produkten neamt, lykas hânsjippe, mûlkapkes en babyartikels. Dêrnei krijt it feestdage-assortimint lykas krystkado's en -fersiering foarrang as it bedriuw troch drokte net alle levering oankin.
Bol.com seit nammentlik te ferwachtsjen dat konsuminten noch mear bestelle sille. "Dit zorgt voor een extra grote druk op onze logistieke processen, die van onze verkooppartners en de bezorgdiensten met wie we samenwerken. Ook voor ons is dit een uitzonderlijke situatie."
Om dy druk net ûnnedich fierder op te fieren, hâldt Bol.com ek op mei reklames op radio en telefyzje. In part fan de al ynkochte advertinsjeromte jout it bedriuw oan goede doelen.
Bol.com sjocht noch hoe't it bedriuw omgean moat mei de sluting fan ôfhelpunten yn net-essinsjele winkels. Ek sil de webwinkel noch sjen oft de retoertermyn foar produkten tydlik ferromme wurde moat.
07:07
De Jonge: skoallen ek ticht om âlden thús wurkje te litten
Ien fan de redenen wêrom't it kabinet besletten hat de skoallen te sluten, is dat âlden mei thússittende bern ek gauwer thús wurkje. Dat hat minister Hugo de Jonge sein yn in spesjale corona-útstjoering fan de NOS.
As âlden bern nei skoalle ta bringe, is dat dochs wer in kontaktmomint, leit de minister út. En dy moatte krekt beheind wurde. "En we hebben ook geleerd uit de eerste golf, waar de scholen ook gesloten waren, dat het feit dat het basisonderwijs geen fysiek onderwijs geeft, ook helpt dat ouders zich beter houden aan een ander advies, namelijk: werk zoveel mogelijk thuis", seit De Jonge. "En dat laatste gaat niet erg best de afgelopen tijd. Want we zien namelijk dat veel te veel mensen toch naar het werk gaan."
Der wurdt neffens him noch net genôch dien om derfoar te soargjen dat minsken út hûs wei wurkjen bliuwe, wêr mooglik. De Jonge ljochte letter by RTL-programma Beau ta dat bedriuwen wat him oanbelanget net genôch dogge om foar te kommen dat wurknimmers nei kantoar komme. "Het bedrijfsleven moet bij zichzelf te rade gaan wat ze nog kunnen doen." It kabinet sjocht noch nei fierdere maatregels om bedriuwen hjirta oan te setten, mar dat soe eins net nedich wêze moatte, fynt de bewâldsman.
07:03
Wrâldsûnensorganisaasje: ek mûlkapke nei fakinaasje
Minsken dy't faksinearre binne tsjin it coronafirus moatte ôfstân bewarjen bliuwe ta oaren en harren mûle en noas bedekke. Dat hat de Wrâldsûnensorganisaasje (WHO) moandei sein.
Wittenskiplik is oantoand dat in faksin de sykte tsjingiet, mar it is ûndúdlik oft yninte minsken oaren ynfektearje kinne, sizze saakkundigen. Dat betsjut dat in faksin de fersprieding fan it coronafirus mooglik net tsjinhâldt, mar allinnich de sykte by de meast besmette minsken.
Neist in mûlkapke en it yn acht nimmen fan de ôfstânsmaatregels advisearret de WHO fakinsearre minsken dêrom ek harren hannen geregeld harren hannen waskje te bliuwen. Mear ûndersyk nei faksins is nedich, seit WHO-faksinekspert Kate O'Brien.
06:54
Van Dissel warskôge kabinet: doelen reitsje út byld
In yntusken soad beprate presintaasje fan RIVM-sjef Jaap van Dissel hat deroan bydroegen dat it kabinet besleat ta in lockdown fan fiif wiken. Yn de presintaasje fan snein, dy't no ek op it ynternet stiet, warskôget hy dat de doelen foar bygelyks it oantal sikehûs- en ic-opnames net mear te berikken binne as der gjin maatregels troffen wurde.
De belutsen bewâldspersoanen kamen snein gear op it Catshuis, de amtswente fan de premier. Van Dissel joech dêr, krekt as soarchkoördinator Ernst Kuipers, in werjefte fan de situaasje. De 'sinjaawearden' fan de tsien ic-opnames en 40 sikehûsopnames reitsje 'út byld' warskôge Van Dissel. Dat binne krekt de doelen dêr't it kabinet nei ta wurket. As de sifers ûnder dy doelen komme, wol it kabinet pas wer tinke oan ferrommings.
Ek leit Van Dissel út dat de stiging fan it oantal positive coronatests net mear te ferklearjen is troch it nije testbelied. Sûnt desimber kinne minsken sûnder klachten test wurde as sy in melding krije fia it GGD-ûndersyk nei kontakten fan besmette persoanen of fia de corona-app. It persintaazje positive tests nimt nammentlik ek net ôf. It oandiel persoanen mei klachten nimt ta, de ynstream yn it sikehûs en op de ic nimt ta en meldings yn ferpleechhûzen nimme ta, sommet Van Dissel op.
06:45
Wolkom yn dit liveblog!
Dit is it liveblog fan tiisdei 15 desimber mei it lêste nijs oer it coronafirus yn Fryslân. It coronanijs fan moandei 14 desimber is hjir werom te lêzen.