Tientallen herdenkingen voor oorlogslachtoffers in Fryslân

Het is dit jaar alweer 72 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd van de Duitse bezetter. Er zijn steeds minder mensen de de oorlog bewust hebben meegemaakt, en daardoor goed weten wat er op deze dagen wordt herdacht en gevierd. Een rondje langs de Friese gemeentes laat zien dat ondanks de lange tijd tussen de oorlog en nu, het herdenken van de doden leeft bij de Friezen.

Het is een dag om stil te staan bij wat er destijds is gebeurd, maar ook bij de actualiteit, zegt Hans Groeneweg van het Fries Verzetsmuseum. "We actualiseren de herdenking, en daarmee maken we hem steeds opnieuw waardevol." De herdenking draait al jaren niet meer om alleen de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, maar ook om die van recentere vredesmissies. Bij de provinciale herdenking in Leeuwarden gaat het ook over vluchtelingen van nu.

Op 4 mei hangt de vlag vanaf 18.00 uur tot de zon ondergaat halfstok.

De inwoners van de gemeente Súdswest-Fryslân hebben veel keus als ze donderdagavond bij een herdenking aanwezig willen zijn. In de gemeente worden maar liefst 29 herdenkingen georganiseerd. Eén van de bekendere daarvan is in Blauwhuis waar elk jaar een lokaal thema centraal staat. Maar ok in plaatsen zoals Gauw, Molkwerum en Kornwerderzand kunnen mensen terecht om met elkaar te herdenken.

Het is in sommige gemeentes lastig om een exact beeld te krijgen van het totale aantal herdenkingen dat er plaatsvindt. Zo is het bijvoorbeeld in Heerenveen, Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel niet nodig om een vergunning aan te vragen om een herdenking te organiseren. Mensen kunnen, op eigen initiatief bij bijvoorbeeld een lokaal monument een herdenking opzetten, zonder dat gemeente hiervan weet.

Een groot aantal herdenkingen zijn al voor de meivakantie gehouden. Het gaat dan om herdenkingen van scholen die een oorlogsmonument hebben geadopteerd. Deze actie 'Adopteer een Monument' is opgezet door het comité 4 en 5 Mei om schoolkinderen in de groepen 7 en 8 actief te betrekken bij de dodenherdenking. De opzet van het project is dat de scholen een oorlogsmonument in het eigen dorp of in de eigen buurt adopteert, om zo de kinderen wat mee te geven van de lokale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, de traditie van het herdenken en de rituelen die daar bij horen.

Openbare school 't Hazzeleger en christelijke basisschool De Bolster uit Balk hebben op deze wijze bijvoorbeeld het monument bij het oude gemeentehuis in het dorp geadpoteerd. Elk jaar worden hier door de kinderen kransen en bloemen neergelegd voor de dorpsgenoten die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.

Niet iedereen heeft een herdenking bij een monument, zo wordt er al jarenlang een stille tocht georganiseerd om stil te staan bij de slachtoffers van oorlogsgeweld in de wereld. De tocht begint met een bijeenkomst van de nabestaanden van de slachtoffers in de half van het gemeentehuis. Hierna kan iedereen zich aansluiten bij de tocht die onder andere via de Burgemeester Reedekerstraat, de Parnassiaweg en Lonway loopt, en eindigt bij het oorlogsmonument. Hier worden dan de traditionele twee minuten stilte gehouden.