Omrop Fryslân vliegt naar Amerika om F35's te volgen

Over een paar weken kunnen 'm dan eindelijk in het echt bekijken: de F35, de JSF. In de week van 23 mei is het de bedoeling dat het toestel naar de vliegbasis Leeuwarden komt voor de zogenoemde 'belevingsvluchten'. Dat wordt ook gedaan bij de vliegbasis Volkel. Bij de open dagen van de luchtmacht op 10 en 11 juni op de vliegbasis Leeuwarden kan het grote publiek dan ook eindelijk zien wat Nederland nou gekocht heeft. Komende weken is Omrop Fryslân te gast bij de Leeuwarders op de vliegbasis Edwards in de Verenigde Staten. Om te zien hoe het gaat met de voorbereiding voor de vlucht naar Nederland en ook hoe zij kijken naar de 'belevingsvluchten' en de presentatie van het toestel aan het grote publiek.
Door Hayo Bootsma
De komst van het toestel is een mooie opsteker voor Defensie. De laatste jaren is er alleen maar bezuinigd. Tanks hebben we niet meer, er moet gezocht worden om munitie voor de soldaten en van tweehonderd F16's die Nederland ooit had zijn er maar een dikke zestig over. Het is ook een mooie opsteker voor de omwonenden. Dat ze nu zelf kunnen horen wat voor geluid het toestel maakt. Al jaren wordt er bij Defensie aangedrongen op het definitief installeren van een permanent geluidsmeetnet rondom de basis. En ook al jaren willen ze weten wat nu precies de impact is van het geluid van de F35. De verwachting is dat het toestel veel meer lawaai maakt dan de F16. Maar niemand in de omgeving heeft het toestel in het echt gehoord.
Om die wens tegemoet te komen heeft minister Hennis-Plasschaert ingestemd met de 'belevingsvluchten' en de komst van een geluidsmeetnet. Het is de bedoeling dat de omwonenden een goed en reëel beeld krijgen van het geluid dat het toestel produceert. Er wordt dan ook gevlogen zoals dat in de toekomst ook gedaan wordt als het toestel operationeel is op de vliegbasis Leeuwarden. Er vliegen ook steeds F16's mee. Het verschil in lawaai en de beleving ervan moet dan duidelijk worden.
Een aantal jaren geleden was dit zo'n beetje nog ondenkbaar. Het ministerie van Defensie was een gesloten bolwerk. Omwonenden verenigd in de commissie geluidshinder kregen kwalijk een voet tussen de deur. Alle verzoeken voor meer openheid werden afgewezen. De deuren zijn de afgelopen jaren open gezet. Er is duidelijk voor een andere communicatie-strategie gekozen. Zo werd de altijd geheime milieuvergunning van de vliegbasis Leeuwarden ineens vrijgegeven. Eerder was dat onbespreekbaar, nu is het voor iedereen te bekijken.
Die openheid moet ook zorgen voor meer enthousiasme voor de F35. Het toestel heeft een negatief imago. Vraag de gemiddelde man of vrouw en die zullen zeggen dat het project een fiasco is wat ons te veel geld kost. De 'vliegende Fyra' is een van de bijnamen die sommige politici wel eens gebruiken. Miljarden euro's en dollars zijn al in de ontwikkeling van het toestel gestoken maar er zijn nog steeds grote problemen met de software. Toch zijn de piloten die er mee vliegen enthousiast. Ja, de software moet beter. Maar als die draait dan is de F35 het meest geavanceerde toestel dat op dit moment vliegt. Een F16-piloot zei na een oefening dat hij er achter gekomen was altijd in een donkere kamer gevlogen te hebben. Toen de F35 er bij kwam ging het licht aan en konden ze veel meer zien wat er om hen heen gebeurde en waren ze ook beter in staat missies uit te voeren.
Zover is het nog niet. De eerste toestellen worden pas in 2019 op de vliegbasis Leeuwarden gestationeerd. Dan is het toestel ook voor Nederland operationeel en inzetbaar. Nu wordt er nog druk getest. Het Leeuwarder test- en evaluatiesquadron 323 doet dat op het moment op de vliegbasis Edwards in Californië, Verenigde Staten. Een team van 35 mensen werkt daar aan nieuwe tactieken en is ook bezig met de inzetbaarheid van het toestel in de toekomst. Daar kan dat zonder problemen. Edwards is het testcentrum van de Amerikaanse luchtmacht en ligt naast een drooggevallen meer. Overlast is daar nauwelijks. Er kan er op los gevlogen worden. The sound of freedom, zoals de Amerikanen het geluid van de vliegtuigen graag noemen, klinkt daar bijna constant. Dat geluid komt nu eindelijk ook naar Friesland. Zodat we zelf uit kunnen vinden of het nu echt zoveel luider is als dat van de F16.